NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Chapter 1-शब्दपरिचय 1-अभ्यासः (textbook Questions and Answers) for CBSE Ruchira भाग 1- PDF is provided here for the perfect ncert solutions of Ruchira Bhag 1-Sanskrit Class 6 Chapter 1- शब्दपरिचय 1
NCERT Exercise Solutions
प्रथम: पाठः
शब्दपरिचय 1
अभ्यासः
(क) उच्चारण कुरुत।
| छात्रः | गज: | घटः |
| शिक्षकः | मकर: | दीपक: |
| मयूरः | बिडाल: | अश्वः |
| शुकः | मूषकः | चन्द्रः |
| बालकः | चालक: | गायक: |
उत्तर: छात्र स्वयं उच्चारण करें।
(ख) चित्राणि दृष्ट्वा पदानि उच्चारयत।
उत्तर: छात्र पाठ्य पुस्तक से चित्रों को देखकर उच्चारण करें।
2.(क) वर्णसंयोजनेन पदं लिखत-
यथा- च् + अ + ष् + अ + क् + अ: = चषकः
स् + औ + च् + इ + क् + अः = __ __ __ __ __ __ __
श् + उ + न् + अ + क् + औ = __ __ __ __ __ __ __
ध् + आ + व् + अ + त् + अः = __ __ __ __ __ __ __
व् + ऋ + द् + ध् + आः = __ __ __ __ __ __ __
ग् + आ + य् + अ + न् + त् + इ = __ __ __ __ __ __ __
उत्तरम
स् + औ + च् + इ + क् + अः = सौचिक:
श् + उ + न् + अ + क् + औ = शुनकौ
ध् + आ + व् + अ + त् + अः = धावत:
व् + ऋ + द् + ध् + आः = वृद्धा:
ग् + आ + य् + अ + न् + त् + इ = गायन्ति
(ख) पदानां वर्णविच्छेदं प्रदर्शयत-
यथा- लघुः = ल् + अ + घ् + उ:
सीव्यति = __ __ __ __ __ __ __
वर्णाः = __ __ __ __ __ __ __
कुक्कुरौ = __ __ __ __ __ __ __
मयूरा: = __ __ __ __ __ __ __
बालक: = __ __ __ __ __ __ __
उत्तरम–
सीव्यति = स् + ई + व् + य् + अ + त् + इ
वर्णाः = व् + अ + र् + ण् + आ:
कुक्कुरौ = क् + उ + क् + क् + उ + र् + औ
मयूरा: = म् + अ + य् + ऊ + र् + आ:
बालक: = ब् + आ + ल् + अ + क् + अ:
3.उदाहरणं दृष्ट्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
यथा- चषक: चषकौ चषका:
| चषक: | चषकौ | चषका: |
| …………… | बलीवर्दौ | …………… |
| शुनक: | …………… | ………………. |
| ……………… | सौचिकौ | ………………. |
| मयूरः | ……………. | ………………. |
उत्तरम–
| चषक: | चषकौ | चषका: |
| बलीवर्द: | बलीवर्दौ | बलीवर्दा: |
| शुनक: | शुनकौ | शुनका: |
| सौचिक: | सौचिकौ | सौचिका: |
| मयूरः | मयूरौ | मयूरा: |
4.चित्राणि दृष्ट्वा संस्कृतपदानि लिखत-
Note: चित्र पाठ्य पुस्तक में देखें –
उत्तर:-
5.चित्रं दृष्ट्वा उत्तरं लिखत-
यथा- बालकः किं करोति?
बालकः पठति।
(क) अश्वौ किं कुरुतः?
…………………….
(ख) कुक्कुराः किं कुर्वन्ति ?
…………………………….
(ग) छात्रौ किं कुरुत: ?
…………………………
(घ) कृषक: किं करोति?
……………………………
(ङ) गजौ किं कुरुत:?
………………………..
उत्तर:-
(क) अश्वौ धावतः।
(ख) कुक्कुराः बुक्कन्ति।
(ग) छात्रौ पठतः।
(घ) कृषकः कर्षति।
(ङ) गजौ चलतः।
6.पदानि संयोज्य वाक्यानि रचयत –
| गजा: | नृत्यन्ति |
| सिंहौ | गायति |
| गायक: | पठतः |
| बालकौ | चलन्ति |
| मयूरा: | गर्जतः |
उत्तर:-
गजाः चलन्ति।
सिंहौ गर्जतः।
गायकः गायति।
बालकौ पठतः।
मयूराः नृत्यन्ति।
7. मञ्जूषातः पदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
नृत्यन्ति गर्जतः धावति चलत: फलन्ति खादति
(क) मयूरा: …………
(ख) गजौ ……………
(ग) वृक्षाः ………….
(घ) सिंहौ ………..
(ङ) वानरः ………..
(च) अश्व: ………….
उत्तर:-
(क) मयूराः नृत्यन्ति।
(ख) गजौ चलतः।
(ग) वृक्षाः फलन्ति।
(घ) सिंहौ गर्जतः।
(ङ) वानरः खादति।
(च) अश्वः धावति।
8. सः, तौ, ते इत्येतेभ्यः उचितं सर्वनामपदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
यथा- अश्व: धावति – सः धावति।
(क) गजा: चलन्ति। – ………………………
(ख) छात्रौ पठतः। – ……………………….
(ग) वानराः क्रीडन्ति । – ………………..
(घ) गायक: गायति । – ………………….
(ङ) मयूराः नृत्यन्ति। – …………………
उत्तर:-
(क) गजाः चलन्ति – ते चलन्ति।
(ख) छात्रौ पठतः। – तौ पठतः।
(ग) वानराः क्रीडन्ति। – ते क्रीडन्ति।
(घ) गायकः गायति। – सः गायति।
(ङ) मयूराः नृत्यन्ति। – ते नृत्यन्ति।
NCERT Solutions: NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Ruchira Bhag 1
Sanskrit Grammar Class 6
👍👍👍