NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Chapter 13-विमानयानं रचयाम

NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Chapter 13-विमानयानं रचयाम-अभ्यासः (textbook Questions and Answers) for CBSE Ruchira भाग 1- PDF is provided here for the perfect ncert solutions of Ruchira Bhag 1-Sanskrit Class 6 Chapter 13- विमानयानं रचयाम

NCERT Exercise Solutions

त्रयोदश: पाठः
विमानयानं रचयाम
अभ्यासः

1. पाठे दत्तं गीतं सस्वरं गायत।

उत्तरम्- स्वयं गाएँ।

2. कोष्ठकान्तर्गतेषु शब्देषु तृतीया-विभक्तिं योजयित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत–

यथा– नभ: चन्द्रेण शोभते। (चन्द्र)

(क) सा ………………….. जलेन मुखं प्रक्षालयति। (विमल)
(ख) राघव: ………………….. वहरति। (विमानयान)
(ग) कण्ठ: ………………….. शोभते। (मौक्तिकहार)
(घ) नभ: ………………….. प्रकाशते। (सूर्य)
(ङ) पर्वतशिखरम् ………………….. आकर्षकं दृश्यते। (अम्बुदमाला)

उत्तरम्-

(क) सा विमलेन जलेन मुखं प्रक्षालयति। (विमल)
(ख) राघव: विमानयानेन वहरति। (विमानयान)
(ग) कण्ठ: मौक्तिकहारेण शोभते। (मौक्तिकहार)
(घ) नभ: सूर्येण प्रकाशते। (सूर्य)
(ङ) पर्वतशिखरम् अम्बुदमालया आकर्षकं दृश्यते। (अम्बुदमाला)

3. भिन्नवर्गस्य पदं चिनुत– भिन्नवर्ग:

	भिन्नवर्ग:
यथा – सूर्य:, चन्द्र:, अम्बुद:, शुक्र:।	अम्बुद:
(क) पत्राणि, पुष्पाणि, फलानि, मित्राणि।	…………………….
(ख) जलचर:, खेचर:, भूचर:, निशाचर:।	…………………….
(ग) गाव:, सिंहा:, कच्छपा:, गजा:।	…………………….
(घ) मयूरा:, चटका:, शुका:, मण्डूकाः।	…………………….
(ङ) पुस्तकालय:, श्यामपट्ट:, प्राचार्य:, सौचिक:।	…………………….
(च) लेखनी, पुस्तिका, अध्यापिका, अजा।	…………………….

उत्तरम्-

	भिन्नवर्ग:
यथा – सूर्य:, चन्द्र:, अम्बुद:, शुक्र:।	अम्बुद:
(क) पत्राणि, पुष्पाणि, फलानि, मित्राणि।	मित्राणि
(ख) जलचर:, खेचर:, भूचर:, निशाचर:।	निशाचरः
(ग) गाव:, सिंहा:, कच्छपा:, गजा:।	कच्छपा:
(घ) मयूरा:, चटका:, शुका:, मण्डूकाः।	मण्डूकाः
(ङ) पुस्तकालय:, श्यामपट्ट:, प्राचार्य:, सौचिक:।	सौचिक:
(च) लेखनी, पुस्तिका, अध्यापिका, अजा।	अजा

Note: (गो/गौ) – गाव: – ढेर सारी गायें

4. प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत–

(क) के वायुयानं रचयन्ति?

उत्तरम्- राघव-माधव-सीता-ललिता वायुयानं रचयन्ति।

(ख) वायुयानं कं–कं क्रान्त्वा उपरि गच्छति?

उत्तरम्- वायुयानम् उन्नतवृक्षं तुङ्गं भवनं आकाशं च क्रान्त्वा उपरि गच्छति।

(ग) वयं कीदृशं सोपानं रचयाम?

उत्तरम्- वयं हिमवन्तं सोपानं रचयाम।

(घ) वयं कस्मिन् लोके प्रविशाम?

उत्तरम्- वयं चन्दिरलोके प्रविशाम।

(ङ) आकाशे का: चित्वा मौक्तिकहारं रचयाम?

उत्तरम्- आकाशे विविधाः सुन्दरताराश्चित्वा मौक्तिकहारं रचयाम।

(च) केषां गृहेषु हर्षं जनयाम?

उत्तरम्- दुःखित-पीडित-कृषिकजनानां गृहेषु हर्षं जनयाम।

5. विलोमपदानि योजयत–

उत्रत:
गगने
सुन्दर:
चित्वा
दु:खी
हर्ष:

पृथिव्याम्
असुन्दर:
अवनत:
शोक:
विकीर्य
सुखी

उत्तरम्-

उत्रत:
गगने
सुन्दर:
चित्वा
दु:खी
हर्ष:

अवनतः
पृथिव्याम्
असुन्दरः
विकीर्य
सुखी
शोकः

6. समुचितै: पदै: रिक्तस्थनानि पूरयत–

विभक्तिः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमा	भानु:	भानू	…………
द्वितीया	………….	…………	गुरुन्
तृतीया	…………….	पशुभ्याम्	……………
चतुर्थी	साधवे	……………….	……………….
पञ्चमी	वटो:	………………..	………………….
षष्ठी	गुरो:	……………….	……………….
सप्तमी	शिशौ	………………..	……………….
सम्बोधनम्	हे विष्णो!	……………….	……………….

उत्तरम्-

विभक्तिः	एकवचनम्	द्विवचनम्	बहुवचनम्
प्रथमा	भानु:	भानू	भानवः
द्वितीया	गुरुः	गुरू	गुरुन्
तृतीया	पशुना	पशुभ्याम्	पशुभिः
चतुर्थी	साधवे	साधुभ्याम्	साधुभ्यः
पञ्चमी	वटो:	वटुभ्याम्	वटुभ्यः
षष्ठी	गुरो:	गुर्योः	गुरूणाम्
सप्तमी	शिशौ	शिश्वोः	शिशुषु
सम्बोधनम्	हे विष्णो!	हे विष्णू	हे विष्णवः