NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Chapter 15-मातुलचन्द्र!-अभ्यासः (textbook Questions and Answers) for CBSE Ruchira भाग 1- PDF is provided here for the perfect ncert solutions of Ruchira Bhag 1-Sanskrit Class 6 Chapter 15-मातुलचन्द्र!
NCERT Exercise Solutions
पञ्चदश: पाठः
मातुलचन्द्र!
अभ्यासः
1. बालगीतं साभिनयं सस्वरं गायत।
उत्तरम्- स्वयं गाएँ ।
2. पद्यांशान् योजयत-
| मातुल! किरसि | सितपरिधानम् ………। |
| तारकखचितं | श्रावय गीतिम् ………। |
| त्वरितमेहि मां | चन्द्रिकावितानम् ………। |
| अतिशयविस्तृत | कथं न स्नेहम् ………। |
| धवलं तव | नीलाकाशः ………। |
उत्तरम्-
| मातुल! किरसि | कथं न स्नेहम् ………। |
| तारकखचितं | चन्द्रिकावितानम् ………। |
| त्वरितमेहि मां | श्रावय गीतिम् ………। |
| अतिशयविस्तृत | नीलाकाशः ………। |
| धवलं तव | सितपरिधानम् ………। |
3. पद्यांशेषु रिक्तस्थानानि पूरयत-
(क) प्रिय मातुल! ……………….. प्रीतिम्।
(ख) कथं प्रयास्यसि ………………..।
(ग) ……………….. क्वचिदवकाशः।
(घ) ……………….. दास्यसि मातुलचन्द्र!।
(ङ) कथमायासि न ……………….. गेहम्।
उत्तरम्-
(क) प्रिय मातुल! वर्धय मे प्रीतिम्।
(ख) कथं प्रयास्यसि मातुलचन्द्र!
(ग) नैव दृश्यते क्वचिदवकाशः।
(घ) मह्यम् दास्यसि मातुलचन्द्र!।
(ङ) कथमायासि न भो! मम गेहम्।
4. प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत-
(क) अस्मिन् पाठे कः मातुलः?
उत्तरम्- अस्मिन् पाठे चन्द्रः मातुलः।
(ख) नीलाकाशः कीदृशः अस्ति?
उत्तरम्- नीलाकाशः अतिशयविस्तृतः अस्ति।
(ग) मातुलचन्द्रः किं न किरति?
उत्तरम्- मातुलचन्द्रः स्नेहम् न किरति।
(घ) किं श्रावयितुं शिशुः चन्द्रं कथयति?
उत्तरम्- गीतिं श्रावयितुं शिशुः चन्द्रं कथयति।
(ङ) चन्द्रस्य सितपरिधानं कथम् अस्ति?
उत्तरम्- चन्द्रस्य सितपरिधानं तारकखचितं अस्ति।
5. उदाहरणानुसारं निम्नलिखितपदानि सम्बोधने परिवर्तयत-
यथा- चन्द्रः – चन्द्र!
(क) शिष्यः – …………………….
(ख) गोपालः – …………………….
यथा- बालिका – बालिके!
(क) प्रियंवदा – …………………….
(ख) लता – …………………….
यथा- फलम् – फल!
(क) मित्रम् – …………………….
(ख) पुस्तकम् – …………………….
यथा- रविः – रवे!
(क) मुनि: – …………………….
(ख) कविः – …………………….
यथा- साधुः – साधो!
(क) भानुः – …………………….
(ख) पशुः – …………………….
यथा- नदी – नदि!
(क) देवी – …………………….
(ख) मानिनी – ………………..
उत्तरम्-
यथा- चन्द्रः – चन्द्र!
(क) शिष्यः – शिष्य!
(ख) गोपालः – गोपाल!
यथा- बालिका – बालिके!
(क) प्रियंवदा – प्रियंवदे!
(ख) लता – लते!
यथा- फलम् – फल!
(क) मित्रम् – मित्र!
(ख) पुस्तकम् – पुस्तक!
यथा- रविः – रवे!
(क) मुनि: – मुने!
(ख) कविः – कवे!
यथा- साधुः – साधो!
(क) भानुः – भानो!
(ख) पशुः – पशो!
यथा- नदी – नदि!
(क) देवी – देवि!
(ख) मानिनी – मानिनि!
6. मञ्जूषात: उपयुक्तानाम् अव्ययपदानां प्रयोगेण रिक्तस्थानानि पूरयत-
कुतः, कदा, कुत्र, कथं, किम्
(क) जगन्नाथपुरी ………………. अस्ति?
(ख) त्वं ……………….. पुरीं गमिष्यसि?
(ग) गङ्गानदी ……………….. प्रवहति?
(घ) तव स्वास्थ्यं ……………….. अस्ति?
(ङ) वर्षाकाले मयूराः ……………….. कुर्वन्ति?
उत्तरम्-
(क) जगन्नाथपुरी कुत्र अस्ति?
(ख) त्वं कदा पुरीं गमिष्यसि?
(ग) गङ्गानदी कुतः प्रवहति?
(घ) तव स्वास्थ्यं कथम् अस्ति?
(ङ) वर्षाकाले मयूराः किम् कुर्वन्ति?
7. तत्समशब्दान् लिखत-
मामा ……………………………..
मोर ……………………………..
तारा ……………………………..
कोयल ……………………………..
कबूतर ……………………………..
उत्तरम्-
मामा – मातुल।
मोर – मयूरः
तारा – तारकम्
कोयल – कोकिलः
कबूतर – कपोतः
👍👍👍
NCERT Solutions: NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Ruchira Bhag 1
👍👍👍
