NCERT Solutions for Class 7 Sanskrit Chapter 12-विद्याधनम्-अभ्यासः (textbook Questions and Answers) for CBSE Ruchira भाग 2- PDF is provided here for the perfect ncert solutions of Ruchira Bhag 2-Sanskrit Class 7 Chapter 12-विद्याधनम्
NCERT Solutions (Question-Answer)
द्वादश: पाठः
विद्याधनम्
अभ्यासः
1. उपयुक्तकथनानां समक्षम् ‘आम्’, अनुपयुक्तकथनानां समक्षं ‘न’ इति लिखत-
(क) विद्या राजसु पूज्यते।
(ख) वाग्भूषणं भूषणं न।
(ग) विद्याधनं सर्वधनेषु प्रधानम्।
(घ) विदेशगमने विद्या बन्धुजनः न भवति।।
(ङ) सर्वं विहाय विद्याधिकारं कुरु।
उत्तरम्-
(क) विद्या राजसु पूज्यते। – आम्
(ख) वाग्भूषणं भूषणं न। – न
(ग) विद्याधनं सर्वधनेषु प्रधानम्। – आम्
(घ) विदेशगमने विद्या बन्धुजनः न भवति। – न
(ङ) सर्वं विहाय विद्याधिकारं कुरु। – आम्
2. अधोलिखितानां पदानां लिङ्ग, विभक्तिं, वचनञ्च लिखत-
| पदानि | लिङ्गम् | विभक्तिः | वचनम् |
| नरस्य | ………… | ………… | ………… |
| गुरूणाम् | ………… | ………… | ………… |
| केयूराः | ……………… | ………………. | ………… |
| कीर्तिम् | ………… | ………… | ………… |
| भूषणानि | ………… | ………… | ………… |
उत्तरम्-
| पदानि | लिङ्गम् | विभक्तिः | वचनम् |
| नरस्य | पुँल्लिङ्गम् | षष्ठी | एकवचनम् |
| गुरूणाम् | पुँल्लिङ्गम् | षष्ठी | बहुवचनम् |
| केयूराः | पुँल्लिङ्गम् | प्रथमा | बहुवचनम् |
| कीर्तिम् | स्त्रीलिङ्गम् | द्वितीया | एकवचनम् |
| भूषणानि | नपुंसकलिङ्गम् | प्रथमा/द्वितीया | बहुवचनम् |
3. श्लोकांशान् योजयत-
| क | ख |
| विद्या राजसु पूज्यते न हि धनम् | हारा न चन्द्रोज्ज्वलाः। |
| केयूराः न विभूषयन्ति पुरुषम् | न भ्रातृभाज्यं न च भारकारि। |
| न चौरहार्यं न च राजहार्यम् | या संस्कृता धार्यते। |
| सत्कारायतनं कुलस्य महिमा | विद्या-विहिनः पशुः। |
| वाण्येका समलङ्करोति पुरुषम् | रत्नैर्विना भूषणम्। |
उत्तरम्-
| क | ख |
| विद्या राजसु पूज्यते न हि धनम् | विद्या-विहिनः पशुः। |
| केयूराः न विभूषयन्ति पुरुषम् | हारा न चन्द्रोज्ज्वलाः। |
| न चौरहार्यं न च राजहार्यम् | न भ्रातृभाज्यं न च भारकारि। |
| सत्कारायतनं कुलस्य महिमा | रत्नैर्विना भूषणम्। |
| वाण्येका समलङ्करोति पुरुषम् | या संस्कृता धार्यते। |
4. एकपदेन प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत-
(क) कः पशुः?
उत्तरम्- विद्याविहीनः।
(ख) का भोगकरी?
उत्तरम्- विद्या।
(ग) के पुरुषं न विभूषयन्ति?
उत्तरम्- केयूराः।
(घ) का एका पुरुषं समलङ्करोति?
उत्तरम्– वाणी।
(ङ) कानि क्षीयन्ते?
उत्तरम्- अखिलभूषणानि।
5. रेखाङ्कितपदानि अधिकृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत-
(क) विद्याविहीनः नरः पशुः अस्ति।
उत्तरम्- विद्याविहीन: क: पशु: अस्ति?
(ख) विद्या राजसु पूज्यते।
उत्तरम्- का राजसु पूज्यते?
(ग) चन्द्रोज्ज्वलाः हाराः पुरुषं न अलङ्कुर्वन्ति।
उत्तरम्- चन्द्रोज्ज्वला: के पुरुषं न अलङ्कुर्वन्ति?
(घ) पिता हिते नियुङ्क्ते?
उत्तरम्- क: हिते नियुङ्क्ते?
(ङ) विद्याधनं सर्वप्रधान धनमस्ति।
उत्तरम्- विद्याधनं कीदृशम् धनमस्ति?
(च) विद्या दिक्षु कीर्तिं तनोति।
उत्तरम्- विद्या कुत्र कीर्तिं तनोति?
6. पूर्णवाक्येन प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत-
(क) गुरूणां गुरुः का अस्ति?
उत्तरम्- गुरूणां गुरुः विद्या अस्ति।
(ख) कीदृशी वाणी पुरुषं समलङ्करोति?
उत्तरम्- संस्कृता धार्यते वाणी पुरुषं समलङ्करोति।
(ग) व्यये कृते किं वर्धते?
उत्तरम्- व्यये कृते विद्या वर्धते।
(घ) भाग्यक्षये आश्रयः कः?
उत्तरम्- भाग्यक्षये आश्रयः विद्या अस्ति।
7. मञ्जूषातः पुँल्लिङ्ग-स्त्रीलिङ्ग-नपुंसकलिङ्गपदानि चित्वा लिखत-
विद्या, धनम्, संस्कृता, सततम्, कुसुमम्, मूर्धजाः, पशुः, गुरुः, रतिः
| पुँल्लिङ्गम् | स्त्रीलिङ्गम् | नपुंसकलिङ्गम् |
| यथा- हाराः | अलङ्कता | भूषणम् |
| ………… | ………… | ………… |
| ………… | ………… | ………… |
| ………… | ………… | ………… |
उत्तरम्-
| पुँल्लिङ्गम् | स्त्रीलिङ्गम् | नपुंसकलिङ्गम् |
| यथा- हाराः | अलङ्कता | भूषणम् |
| पशुः | विद्या | धनम् |
| गुरुः | संस्कृता | सततम् |
| मूर्धजाः | रतिः | कुसुमम् |
👍👍👍
Sanskrit Grammar Class 7