Latest CBSE Shemushi Sanskrit Class 9– Chapter 7 – सिकतासेतुः – NCERT Exercise Solution (Question-Answer) is provided below. Total 7 Questions are in this NCERT Exercise (अभ्यास:) of Chapter 7 – सिकतासेतुः, all are solved here.
1. एकपदेन उत्तरं लिखत –
(क) कः बाल्ये विद्यां न अधीतवान्?
उत्तरम्– तपोदत्तः।
(ख) तपोदत्तः कया विद्याम् अवाप्तुं प्रवृत्तः अस्ति?
उत्तरम्- तपश्चर्यया।
(ग) मकरालये कः शिलाभिः सेतुं बबन्ध?
उत्तरम्- राम:।
(घ) मार्गभ्रान्तः सन्ध्यां कुत्र उपैति?
उत्तरम्– गृहम्।
(ङ) पुरुषः सिकताभिः किं करोति?
उत्तरम्- सेतुनिर्माण-प्रयासं।
2. अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि संस्कृतभाषया लिखत-
(क) अनधीतः तपोदत्तः कैः गर्हितोऽभवत्?
उत्तरम्- अनधीतः तपोदत्तः सर्वे: कुटुम्बिभिः मित्रैः ज्ञातिजनैश्च गर्हितोऽभवत्।
(ख) तपोदत्तः केन प्रकारेण विद्यामवाप्तुं प्रवृत्तोऽभवत्?
उत्तरम्- तपोदत्तः तपश्चर्यया विद्यामवाप्तुं प्रवृतोऽभवत्।
(ग) तपोदत्तः पुरुषस्य कां चेष्टां दृष्ट्वा अहस?
उत्तरम्- तपोदत्तः पुरुषस्य सिकताभिः सेतुनिर्माण-प्रयासं कुर्वाणं दृष्ट्वा अहसत्।
(घ) तपोमात्रेण विद्यां प्राप्तुं तस्य प्रयासः कीदृशः कथितः?
उत्तरम्- तपोमात्रेण विद्यां प्राप्तुं तस्य प्रयासः एव सिकताभिः सेतुनिर्माण-प्रयासः कथितः।
(ङ) अन्ते तपोदत्तः विद्याग्रहणाय कुत्र गतः?
उत्तरम्- अन्ते तपोदत्तः विद्याग्रहणाय गुरुकुलम् गतः।
3. भिन्नवर्गीयं पदं चिनुत
यथा- अधिरोढुम्, गन्तुम्, सेतुम्, निर्मातुम्।
(क) निःश्वस्य, चिन्तय, विमृश्य, उपेत्य।
उत्तरम्– चिन्तय।
(ख) विश्वसिमि, पश्यामि, करिष्यामि, अभिलषामि।
उत्तरम्- करिष्यामि।
(ग) तपोभिः, दुर्बुद्धिः, सिकताभिः, कुटुम्बिभिः।
उत्तरम्- दुर्बुद्धिः।
4. (क) रेखाङ्कितानि सर्वनामपदानि कस्मै प्रयुक्तानि?
(i) अलमलं तव श्रमेण।
उत्तरम्- पुरूषाय।
(ii) न अहं सोपानमार्गेेरट्टमधिरोढुं विश्वसिमि।
उत्तरम्- पुरूषाय।
(iii) चिन्तितं भवता न वा?
उत्तरम्– पुरूषाय।
(iv) गुरुगृहं गत्वैव विद्याभ्यासो मया करणीयः।
उत्तरम्- तपोदत्ताय।
(v) भवद्भिः उन्मीलितं मे नयनयुगलम्।
उत्तरम्- तपोदत्ताय।
(ख) अधोलिखितानि कथनानि कः कं प्रति कथयति?
| कथनानि | कः | कम् |
| (i) हा विधे ! किमिदं मया कृतम्? | …………….. | …………….. |
| (ii)भो महाशय ! किमिदं विधीयते। | …………….. | …………….. |
| (iii) भोस्तपस्विन् ! कथं माम् उपरूणत्सि। | …………….. | …………….. |
| (iv) सिकताः जलप्रवाहे स्थास्यन्ति किम्? | …………….. | …………….. |
| (v) नाहं जाने कोऽस्ति भवान्? | …………….. | …………….. |
उत्तरम्-
| कथनानि | कः | कम् |
| (i) हा विधे ! किमिदं मया कृतम्? | तपोदत्त: | स्वयम् एव |
| (ii)भो महाशय ! किमिदं विधीयते। | तपोदत्त: | पुरूषम् |
| (iii) भोस्तपस्विन् ! कथं माम् उपरूणत्सि। | पुरूष: | तपोदत्तम् |
| (iv) सिकताः जलप्रवाहे स्थास्यन्ति किम्? | तपोदत्त: | पुरूषम् |
| (v) नाहं जाने कोऽस्ति भवान्? | तपोदत्त: | पुरूषम् |
5. स्थूलपदान्यधिकृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत –
(क) तपोदत्तः तपश्चर्यया विद्यामवाप्तुं प्रवृत्तोऽसि।
उत्तरम्- तपोदत्तः कया विद्यामवाप्तुं प्रवृत्तोऽसि।
(ख) तपोदत्तः कुटुम्बिभिः मित्रैः गर्हितः अभवत्।
उत्तरम्- कः कुटुम्बिभिः मित्रैः गर्हितः अभवत्।
(ग) पुरुषः नद्यां सिकताभिः सेतुं निर्मातुं प्रयतते।
उत्तरम्- पुरुषः कुत्र सिकताभिः सेतुं निर्मातुं प्रयतते।
(घ) तपोदत्तः अक्षरज्ञानं विनैव वैदुष्यमवाप्तुम् अभिलषति।
उत्तरम्- तपोदत्तः कम् विनैव वैदुष्यमवाप्तुम् अभिलषति।
(ङ) तपोदत्तः विद्याध्ययनाय गुरुकुलम् अगच्छत्।
उत्तरम्- तपोदत्तः किमर्थम् गुरुकुलम् अगच्छत्।
(च) गुरुगृहं गत्वैव विद्याभ्यास: करणीयः।
उत्तरम्- कुत्र गत्वैव विद्याभ्यास: करणीयः।
6. उदाहरणमनुसृत्य अधोलिखितविग्रहपदानां समस्तपदानि लिखत –
| विग्रहपदानि | समस्तपदानि |
| यथा – संकल्पस्य सातत्येन | संकल्पसातत्येन |
| (क) अक्षराणां ज्ञानम् | ……………………. |
| (ख) सिकतायाः सेतुः | ……………………. |
| (ग) पितुः चरणैः | ……………………. |
| (घ) गुरोः गृहम् | ……………………. |
| (ङ) विद्यायाः अभ्यासः | ……………………. |
उत्तरम्-
| विग्रहपदानि | समस्तपदानि |
| यथा – संकल्पस्य सातत्येन | संकल्पसातत्येन |
| (क) अक्षराणां ज्ञानम् | अक्षरज्ञानम् |
| (ख) सिकतायाः सेतुः | सिकतासेतु: |
| (ग) पितुः चरणैः | पितृचरणै: |
| (घ) गुरोः गृहम् | गुरूगृहम् |
| (ङ) विद्यायाः अभ्यासः | विद्याभ्यास: |
(अ) उदाहरणमनुसृत्य अधोलिखितानां समस्तपदानां विग्रहं कुरुत –
| समस्तपदानि | विग्रहः |
| यथा – नयनयुगलम् | नयनयोः युगलम् |
| (क) जलप्रवाहे | ……………………. |
| (ख) तपश्चर्यया | ……………………. |
| (ग) जलोच्छलनध्वनिः | ……………………. |
| (घ) सेतुनिर्माणप्रयासः | ……………………. |
उत्तरम्–
| समस्तपदानि | विग्रहः |
| यथा – नयनयुगलम् | नयनयोः युगलम् |
| (क) जलप्रवाहे | जलस्य प्रवाहे |
| (ख) तपश्चर्यया | तपस: चर्यया |
| (ग) जलोच्छलनध्वनिः | जलस्य उच्छलनध्वनिः |
| (घ) सेतुनिर्माणप्रयासः | सेतोः निर्माणप्रयास: |
7. उदाहरणमनुसृत्य कोष्ठकात् पदम् आदाय नूतनं वाक्यद्वयं रचयत –
(क) यथा- अलं चिन्तया। (‘अलम्’ योगे तृतीया)
(i) ……….….. । (भय)
(ii) ……….….. ।(कोलाहल)
उत्तरम्-
(i) अलं भयेन।
(ii) अलं कोलाहलेन।
(ख) यथा – माम् अनु स गच्छति। (‘अनु’ योगे द्वितीया)
(i) …………….….. ।(गृह)
(ii) ……………….. ।(पर्वत)
उत्तरम्-
(i) गृहं अनु स गच्छति।
(ii) पर्वतम् अनु ग्रामः अस्ति।
(ग) यथा- अक्षरज्ञानं विनैव वैदुष्यं प्राप्तुमभिलषसि। (‘विना’ योगे द्वितीया)
(i) ………………. ।(परिश्रम)
(ii) ……………… ।(अभ्यास)
उत्तरम्-
(i) परिश्रमं विनैव वैदुष्यं प्रप्तुभिलषसि।
(ii) अभ्यासं विनैव वैदुष्यं प्रप्तुभिलषसि।
(घ) यथा-सन्ध्यां यावत् गृहमुपैति। (‘यावत्’ योगे द्वितीया)
(i) …………….….. ।(मास)
(ii) ……………….. ।(वर्ष)
उत्तरम्-
(i) मासं यावत् वर्षा न भवति।
(ii) वर्षं यावत् गृहमुपैति।
👍👍👍
Hand Written Format
👍👍👍
Thanks you sir
nice website
Padai likai pe Dhyan lagao ias yas bano desh ka naam Roshan kro per nahi tumhari
tnx
Tomorrow is my exam 🤣 and I have nothing to learn , thanks to providing notes 🙏🙏
Same bro 😂😂
Thank you so much for the answers, it really helps me to understand and learn the questions and answers easily…😊
Wah bhai mauj krdi thnx fir my help in Sanskrit I’m your really big fan apke pas hr chij ka solution hai yrr you are great💝💝💝💟💟💟❣️❣️❣️
Thank you
यह बकहुत काम आया
Acha ji
Thank you so much😊❤
Thanku so much
Thank you sir
Thank you so much sir
Thanku so much agr ap teacher ha to agli bat Boileauganj bma apani post kry please please ones more thanku so much
Thank you sir ☺☺☺
I love you so much sir ❤❤❤❤
Thañks 🤞🤞
Thanks
Thank you
Sir apni writing thoda sudar lo sir😅😅😅😅
👍well thanks for solution 😑 but I was finding something else.
👍well thanks for solution 😑
Thank you sir
Thanks
Thank you sir☺
Sir you are the best teacher
maketoss.com is best
Thanks 👍👍👍👍👍👍👍👍😀🔥🔥🔥✍️
Nice learning thank u sir or mam 🙏🙏🙏🙏💖💖💖💖💖💖🥰🥰🥰🥰🥰🥰🥰💖🥰
best cbse ncert solution website i have ever seen……thnks maketoss it helped me a lot.
I love you
thnku
Ma bhi tum sa payar karta hu I love you
stop being a creep man just focus on studying
vro uski marji tuje kya aur ye bolna teri marji mujhe kya
😂
mature bane guys
sahi hai hhhehhehhehe
Thanks for sulution
thanks for solutions
Thank you for the solutions, maketoss!
Me too
Thanks for the solutions.
Thanks 👍
is this 3rd one 4th bit correct
Ofcourse
yes