Latest CBSE Shemushi Sanskrit Class 9 – Chapter 8 – जटायोः शौर्यम् – NCERT Exercise Solution (Question-Answer) 2023-24 is provided below. Total 6 Questions are in this NCERT Exercise (अभ्यास:) of Chapter 8 – जटायोः शौर्यम्, all are solved here.
1. एकपदेन उत्तरं लिखत-
(क) आयतलोचना का अस्ति?
उत्तरम्- सीता।
(ख) सा कं ददर्श?
उत्तरम्- गृध्रं।
(ग) खगोत्तमः कीदृशीं गिरं व्याजहार?
उत्तरम्- शुभां।
(घ) जटायुः काभ्यां रावणस्य गात्रे व्रणं चकार?
उत्तरम्- (तीक्ष्णनखाभ्यां) चरणाभ्यां।
(ङ) अरिन्दमः खगाधिपः कति बाहून् व्यपाहरत्?
उत्तरम्- दश (वामबाहून्)।
2. अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि संस्कृतभाषया लिखत-
(क) “जटायो! पश्य” इति का वदति?
उत्तरम्- “जटायो! पश्य” इति सीता वदति।
(ख) जटायुः रावणं किं कथयति?
उत्तरम्- जटायुः रावणं कथयति यत् परदारभिमर्शनात् नीचां मतिं निवर्तय धीर: तत् न समाचरेत् यत् अस्य पर: विगर्हयेत्।
(ग) क्रोधवशात् रावणः किं कर्तुम् उद्यतः अभवत्?
उत्तरम्- क्रोधवशात् रावणः जटायुं तलेनाभिजघानाशु।
(घ) पतगेश्वरः रावणस्य कीदृशं चापं सशरं बभञ्ज?
उत्तरम्- पतगेश्वरः रावणस्य मुक्तामणिविभूषितम् सशरं चापं चरणाभ्यां बभञ्च।
(ङ) जटायुः केन वामबाहुं दंशति?
उत्तरम्- जटायुः तुण्डेन वामबाहुं दंशति।
3. उदाहरणमनुसृत्य णिनि-प्रत्ययप्रयोगं कृत्वा पदानि रचयत-
यथा –
गुण + णिनि – गुणिन् (गुणी)
दान + णिनि – दानिन् (दानी)
(क) कवच + णिनि – ………………..
(ख) शर + णिनि – …………………
(ङ) दश। + णिनि – …………………
(ग) कुशल + णिनि – …………………
(घ) धन + णिनि – …………………
(ङ) दण्ड + णिनि – …………………
उत्तरम्-
(क) कवच + णिनि – कवचिन् (कवची)
(ख) शर + णिनि – शरिन् (शरी)
(ग) कुशल + णिनि – कुशलिन् (कुशली)
(घ) धन + णिनि – धनिन् (धनी)
(ङ) दण्ड + णिनि – दण्डिन् (दण्डी)
(अ) रावणस्य जटायोश्च विशेषणानि सम्मिलितरूपेण लिखितानि तानि पृथक्-पृथक् कृत्वा लिखत –
युवा, सशरः, वृद्धः, हताश्वः, महाबलः, पतगसत्तमः, भग्नधन्वा, महागृधः, खगाधिपः, क्रोधमूर्च्छितः, पतगेश्वरः, सरथः, कवची, शरी।
| रावणः | जटायुः |
| यथा – युवा | वृद्धः |
| ……………… | ……………….. |
| ……………… | ……………… |
| ……………… | ……………… |
| ……………… | ……………… |
| ……………… | ……………… |
| ……………… | ……………… |
| ……………… | ……………… |
उत्तरम्-
| रावणः | जटायुः |
| यथा – युवा | वृद्धः |
| सशरः | महाबलः |
| हताश्वः | पतगसत्तमः |
| क्रोधमूर्च्छितः | महागृधः |
| सरथः | खगाधिपः |
| कवची | पतगेश्वरः |
| शरी | |
| भग्नधन्वा |
4. ‘क’ स्तम्भे लिखितानां पदानां पर्यायाः ‘ख’ स्तम्भे लिखिताः। तान् यथासमक्षं योजयत-
| क | ख |
| कवची | अपतत् |
| आशु | पक्षिश्रेष्ठः |
| विरथः | पृथिव्याम् |
| पपात | कवचधारी |
| भुवि | शीघ्रम् |
| पतगसत्तमः | रथविहीनः |
उत्तरम्-
| क | ख |
| कवची | कवचधारी |
| आशु | शीघ्रम् |
| विरथः | रथविहीनः |
| पपात | अपतत् |
| भुवि | पृथिव्याम् |
| पतगसत्तमः | पक्षिश्रेष्ठः |
5. अधोलिखितानां पदानां/विलोमपदानि मञ्जूषायां दत्तेषु पदेषु चित्वा यथासमक्षं लिखत –
मन्दम्, पुण्यकर्मणा, हसन्ती, अनार्य, अनतिक्रम्य, देवेन्द्रेण, प्रशंसेत्, दक्षिणेन, युवा
| पदानि | विलोमशब्दाः |
| (क) विलपन्ती | ……………….. |
| (ख) आर्य | ……………….. |
| (ग) राक्षसेन्द्रेण | ……………….. |
| (घ) पापकर्मणा | ……………….. |
| (ङ) क्षिप्रम् | ……………….. |
| (च) विगर्हयेत् | ……………….. |
| (छ) वृद्धः | ……………….. |
| (ज) वामेन | ……………….. |
| (झ) अतिक्रम्य | ……………….. |
उत्तरम्-
| पदानि | विलोमशब्दाः |
| (क) विलपन्ती | हसन्ती |
| (ख) आर्य | अनार्य |
| (ग) राक्षसेन्द्रेण | देवेन्द्रेण |
| (घ) पापकर्मणा | पुण्यकर्मणा |
| (ङ) क्षिप्रम् | मन्दम् |
| (च) विगर्हयेत् | प्रशंसेत् |
| (छ) वृद्धः | युवा |
| (ज) वामेन | दक्षिणेन |
| (झ) अतिक्रम्य | अनतिक्रम्य |
6. (अ) अधोलिखितानि विशेषणपदानि प्रयुज्य संस्कृतवाक्यानि रचयत-
(क) शुभाम् – ……………………………………..
(ख) खगाधिपः – …………………………………
(ग) हतसारथिः –……………………………….
(घ) वामेन – ……………………………………….
(ङ) कवची – ………………………………………
उत्तरम्-
(क) शुभाम् – जटायु: शुभाम् गिरम् अवदत्।
(ख)खगाधिपः – खगाधिपः जटायुः तुण्डेन वामबहून् वयपाहरत्।
(ग) हतसारथिः – हतसारथि रावणः भुवि अपतत्।
(घ) वामेन – बालक: वामेन हस्तेन लिखति।
(ङ) कवची – रावण: कवची आसीत्।
(आ) उदाहरणमनुसृत्य समस्तं पदं रचयत –
यथा – त्रयाणां लोकानां समाहारः – त्रिलोकी
(क) पञ्चानां वटानां समाहारः – …………..
(ख) सप्तानां पदानां समाहारः – …………..
(ग) अष्टानां भुजानां समाहारः – …………..
(घ) चतुर्णां मुखानां समाहारः – …………..
उत्तरम्-
(क) पञ्चानां वटानां समाहारः – पञ्चवटी
(ख) सप्तानां पदानां समाहारः – सप्तपदी
(ग) अष्टानां भुजानां समाहारः – अष्टभुजम्
(घ) चतुर्णां मुखानां समाहारः – चतुर्मुखम्
👍👍👍
Hand Written Format
👍👍👍
Thank you Maketoss
Dhanyavadaha
Very nice notes sir/Madam
Thank You
Good
Ha Sir
This is very easy.. sar .. he is right …
Very helpful for me ☺️
Thank you so much maketoss
Acha tha good
Yes
Nice 🙂
Love you da*ling ❤️❤️❤️❤️
Nice I liked it very well
I only now few Sanskrit
So, I come on this website for QNA
Thank you so much
Goooo
Nothing typed
Thanks
Thank you so much mam 😇
nice
Thank you so much is it right answer
Understand it very well
Thank you so much ❤️
These notes are accurate and up to date.Well done:)
Maketoss well done
You need to improve maketoss
My best
Hello hi main ninth class se main samajh Aaya bol raha hun mere ko English ganit Vigyan ka question answer online padhna hai
Some questions are missing fools😠
lmao no u
Nice but some questions are missing!!
Thankyou for these solutions in exam time these were best solutions
Tommorow is my exam and i havent made notes
Thanks to maketoss 🤓
Thanks a lot.. maketoss is the best app for sanskrit . It really helped me a lot for exams.😁😁
Good question and answers thanks sir and mam
Thanks again for note available everyone and his very helpful.This is very nice app
Ok