NCERT Solutions for Class 7 Sanskrit Chapter 8-त्रिवर्ण: ध्वज:-अभ्यासः (textbook Questions and Answers) for CBSE Ruchira भाग 2- PDF is provided here for the perfect ncert solutions of Ruchira Bhag 2-Sanskrit Class 7 Chapter 8-त्रिवर्ण: ध्वज:
NCERT Solutions (Question-Answer)
अष्टम: पाठः
त्रिवर्ण: ध्वज:
अभ्यासः
1. शुद्धकथनस्य समक्षम् ‘आम्’ अशुद्धकथनस्य समक्षं ‘न’ इति लिखत-
(क) अस्माकं राष्ट्रस्य ध्वजे त्रयः वर्णाः सन्ति।
(ख) ध्वजे हरितवर्णः शान्तेः प्रतीकः अस्ति।
(ग) ध्वजे केशरवर्णः शक्त्याः सूचकः अस्ति।
(घ) चक्रे त्रिंशत् अराः सन्ति।
(ङ) चक्रं प्रगतेः द्योतकम्।
उत्तरम्-
(क) अस्माकं राष्ट्रस्य ध्वजे त्रयः वर्णाः सन्ति। – आम्
(ख) ध्वजे हरितवर्णः शान्तेः प्रतीकः अस्ति। – न
(ग) ध्वजे केशरवर्णः शक्त्याः सूचकः अस्ति। – आम्
(घ) चक्रे त्रिंशत् अराः सन्ति। – न
(ङ) चक्रं प्रगतेः द्योतकम्। – आम्
2. अधोलिखितेषु पदेषु प्रयुक्तां विभक्तिं वचनं च लिखत-
| पदानि | विभक्तिः | वचनम् |
| यथा- त्रयाणाम् | षष्ठी | बहुवचनम् |
| समृद्धेः | ………… | …………… |
| वर्णानाम् | …………. | ………….. |
| उत्साहस्य | …………. | ………….. |
| नागरिकैः | ……….. | ……………… |
| सात्त्विकतायाः | ………. | ………….. |
| प्राणानाम् | …………. | ………….. |
| सभायाम् | …………. | …………… |
उत्तरम्-
| पदानि | विभक्तिः | वचनम् |
| यथा– त्रयाणाम् | षष्ठी | बहुवचनम् |
| समृद्धेः | षष्ठी | एकवचनम् |
| वर्णानाम् | षष्ठी | बहुवचनम् |
| उत्साहस्य | षष्ठी | एकवचनम् |
| नागरिकैः | तृतीया | बहुवचनम् |
| सात्त्विकतायाः | षष्ठी | एकवचनम् |
| प्राणानाम् | षष्ठी | बहुवचनम् |
| सभायाम् | सप्तमी | एकवचनम् |
3. एकपदेन उत्तरत-
(क) अस्माकं ध्वजे कति वर्णाः सन्ति?
उत्तरम्- त्रयः।
(ख) त्रिवर्णे ध्वजे शक्त्याः सूचकः कः वर्णः?
उत्तरम्- केशर ।
(ग) अशोकचक्रं कस्य द्योतकम् अस्ति?
उत्तरम्- प्रगतेः न्यायस्य।
(घ) त्रिवर्णः ध्वजः कस्य प्रतीकः?
उत्तरम्- स्वाधीनतयाः राष्ट्रगौरवस्य च।
4. एकवाक्येन उत्तरत-
(क) अस्माकं ध्वजस्य श्वेतवर्णः कस्य सूचकः अस्ति?
उत्तरम्- अस्माकं ध्वजस्य श्वेतवर्णः सात्विकतायाः शुचितायाः च सूचकः अस्ति।
(ख) अशोकस्तम्भः कुत्र अस्ति?
उत्तरम्- अशोकस्तम्भः सारनाथे अस्ति।
(ग) त्रिवर्णध्वजस्य उत्तालनं कदा भवति?
उत्तरम्- त्रिवर्णध्वजस्य उत्तालनं स्वतंत्रतादिवसे गणतंत्रतादिवसे च भवति।
(घ) अशोकचक्रे कति अराः सन्ति?
उत्तरम्- अशोकचक्रे चतुर्विंशतिः अराः सन्ति।
5. अधोलिखितवाक्येषु रेखाङ्कितपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत-
(क) अस्माकं त्रिवर्णध्वजः विश्वविजयी भवेत्।
उत्तरम्- अस्माकं कः विश्वविजयी भवेत्?
(ख) स्वधर्मात् प्रमादं वयं च कुर्याम।
उत्तरम्- स्वधर्मात् किम् वयं न कुर्याम?
(ग) एतत् सर्वम् अस्माकं नेतृणां सद्बुद्धेः सत्फलम्।
उत्तरम्- एतत् सर्वम् अस्माकं नेतृणां कस्य सत्फलम्?
(घ) शत्रूणां समक्षं विजयः सुनिश्चितः भवेत्।
उत्तरम्- केषाम् समक्षं विजयः सुनिश्चितः भवेत्?
6. उदाहरणानुसारं समुचितैः पदैः रिक्तस्थानानि पूरयत-
| शब्दाः | विभक्तिः | एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् |
| यथा- पट्टिका | षष्ठी | पट्टिकायाः | पट्टिकयोः | पट्टिकानाम् |
| अग्निशिखा | सप्तमी | अग्निशिखायाम् | ………….. | ……………… |
| सभा | चतुर्थी | ………….. | सभाभ्याम् | …………….. |
| अहिंसा | द्वितीया | अहिंसाम् | ……………. | …………….. |
| सफलता | पञ्चमी | ……………… | सफलताभ्याम् | …………….. |
| सूचिका | तृतीया | सूचिकया | ……………… | …………….. |
उत्तरम्-
| शब्दाः | विभक्तिः | एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् |
| यथा- पट्टिका | षष्ठी | पट्टिकायाः | पट्टिकयोः | पट्टिकानाम् |
| अग्निशिखा | सप्तमी | अग्निशिखायाम् | अग्निशिखयो: | अग्निशिखासु |
| सभा | चतुर्थी | सभायै | सभाभ्याम् | सभाभ्य: |
| अहिंसा | द्वितीया | अहिंसाम् | अहिंसे | अहिंसा: |
| सफलता | पञ्चमी | सफलतया: | सफलताभ्याम् | सफलताभ्य: |
| सूचिका | तृतीया | सूचिकया | सूचिकाभ्याम् | सूचिकाभि: |
7. समुचितमेलनं कृत्वा लिखत-
| क | ख |
| केशरवर्णः | प्रगतेः न्यायस्य च प्रवर्तकम्। |
| हरितवर्णः | 22 जुलाई 1947 तमे वर्षे जातम्। |
| अशोकचक्रम् | शौर्यस्य त्यागस्य च सूचकः। |
| त्रिवर्णः ध्वजः | सुषमायाः उर्वरतायाः च सूचकः। |
| त्रिवर्णध्वजस्य स्वीकरणं | स्वाधीनतायाः राष्ट्रगौरवस्य च प्रतीकः। |
उत्तरम्-
| क | ख |
| केशरवर्णः | शौर्यस्य त्यागस्य च सूचकः। |
| हरितवर्णः | सुषमायाः उर्वरतायाः च सूचकः। |
| अशोकचक्रम् | प्रगतेः न्यायस्य च प्रवर्तकम्। |
| त्रिवर्णः ध्वजः | स्वाधीनतायाः राष्ट्रगौरवस्य च प्रतीकः। |
| त्रिवर्णध्वजस्य स्वीकरणं | 22 जुलाई 1947 तमे वर्षे जातम्। |
👍👍👍
Sanskrit Grammar Class 7
