NCERT Solutions for Class 7 Sanskrit Chapter 10-विश्वबंधुत्वम्-अभ्यासः (textbook Questions and Answers) for CBSE Ruchira भाग 2- PDF is provided here for the perfect ncert solutions of Ruchira Bhag 2-Sanskrit Class 7 Chapter 10-विश्वबंधुत्वम्
NCERT Solutions (Question-Answer)
दशम: पाठः
विश्वबंधुत्वम्
अभ्यासः
1. उच्चारणं कुरुत-
| दुर्भिक्षे | राष्ट्रविप्लवे | विश्वबन्धुत्वम् |
| विश्वसन्ति | उपेक्षाभावाम् | विद्वेषस्य |
| ध्यातव्यम् | दुःखभाक् | प्रदर्शयन्ति |
2. मञ्जूषातः समानार्थकपदानि चित्वा लिखत-
परस्य, दुःखम्, आत्मानम्, बाधितः, परिवारः, सम्पन्नम्, त्यक्त्वा, सम्पूर्णे
स्वकीयम् ………………………
अवरुद्धः ………………………
कुटुम्बकम् ………………………
अन्यस्य ………………………
अपहाय ………………………
समृद्धम् ………………………
कष्टम् ………………………
निखिले …………………….
उत्तरम्-
स्वकीयम् – आत्मानम्
अवरुद्धः – बाधितः
कुटुम्बकम् – परिवारः
अन्यस्य – परस्य
अपहाय – त्यक्त्वा
समृद्धम् – सम्पन्नम्
कष्टम् – दुःखम्
निखिले – सम्पूर्णे
3. रेखाङ्कितानि पदानि संशोध्य लिखत–
(क) छात्राः क्रीडाक्षेत्रे कन्दुकात् क्रीडन्ति।
उत्तरम्- छात्रा: क्रीडाक्षेत्रे कन्दुकेन क्रीडन्ति।
(ख) ते बालिकाः मधुरं गायन्ति।
उत्तरम्- ता: बालिका: मधुरं गायन्ति।
(ग) अहं पुस्तकालयेन पुस्तकानि आनयामि।
उत्तरम्- अहं पुस्तकालयात् पुस्तकानि आनयामि।
(घ) त्वं किं नाम?
उत्तरम्- तव किं नाम?
(ङ) गुरुं नमः।
उत्तरम्- गुरवे नम:।
4. मञ्जूषातः विलोमपदानि चित्वा लिखत–
अधुना, मित्रतायाः, लघुचेतसाम्, गृहीत्वा, दुःखिनः, दानवाः
शत्रुतायाः ………………………
पुरा ………………………
मानवाः ………………………
उदारचरितानाम् ………………………
सुखिनः ………………………
अपहाय ………………………
उत्तरम्-
शत्रुतायाः – मित्रतायाः
पुरा – अधुना
मानवाः – दानवाः
उदारचरितानाम् – लघुचेतसाम्
सुखिनः – दुःखिनः
अपहाय – गृहीत्वा
5. अधोलिखितपदानां लिङ्गं, विभक्तिं वचनञ्च लिखत-
| पदानि | लिङ्गम् | विभक्तिः | वचनम् |
| बन्धुः | …………… | ………… | ………… |
| देशान् | ………… | ………… | ………… |
| घृणायाः | ………… | ………… | ………… |
| कुटुम्बकम् | ………… | ………… | ………… |
| रक्षायाम् | ………… | ………… | ………… |
| ज्ञानविज्ञानयोः | ………… | ………… | ………… |
उत्तरम्-
| पदानि | लिङ्गम् | विभक्तिः | वचनम् |
| बन्धुः | पुँल्लिङ्गम् | प्रथमा | एकवचनम् |
| देशान् | पुँल्लिङ्गम् | द्वितीया | बहुवचनम् |
| घृणायाः | स्त्रीलिङ्गम् | पञ्चमी | एकवचनम् |
| कुटुम्बकम् | स्त्रीलिङ्गम् | द्वितीया | एकवचनम् |
| रक्षायाम् | स्त्रीलिङ्गम् | सप्तमी | एकवचनम् |
| ज्ञानविज्ञानयोः | पुँल्लिङ्गम् | सप्तमी | द्विवचनम् |
6. कोष्ठकेषु दत्तेषु शब्देषु समुचितां विभक्तिं योजयित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
(क) विद्यालयम् उभयतः वृक्षाः सन्ति। (विद्यालय)
……………….. उभयतः गोपालिकाः। (कृष्ण)
उत्तरम्- कृष्णम् उभयत: गोपालिका:। (कृष्ण)
(ख) ग्रामं परितः गोचारणभूमिः। (ग्राम)
……………….. परितः भक्ताः। (मन्दिर)
उत्तरम्- मन्दिरं परित: भक्ता:। (मन्दिर)
(ग) सूर्याय नमः। (सूर्य)
……………. नमः। (गुरु)
उत्तरम्- गुरवे नम:। (गुरु)
(घ) वृक्षस्य उपरि खगाः। (वृक्ष)
……………. उपरि सैनिकः। (अश्व)
उत्तरम्- अश्वस्य उपरि सैनिक:। (अश्व)
7. कोष्ठकात् समुचितं पदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
(क) ……………….. नमः। (हरिं/हरये)
(ख) ……………….. पारितः कृषिक्षेत्राणि सन्ति। (ग्रामस्य/ग्रामम्)
(ग) ……………….. नमः। (अम्बायाः/अम्बायै)
(घ) ……………….. उपरि अभिनेता अभिनयं करोति। (मञ्चस्य/मञ्चम्)
(ङ) ……………. उभयतः पत्रौ स्तः। (पितरम्/पितुः)
उत्तरम्-
(क) हरये नम:। (हरिं/हरये)
(ख) ग्रामम् परित: कृषिक्षेत्राणि सन्ति। (ग्रामस्य/ग्रामम्)
(ग) अम्बायै नम:। (अम्बाया:/अम्बायै)
(घ) मञ्चस्य उपरि अभिनेता अभिनयं करोति। (मञ्चस्य/मञ्चम्)
(ङ) पितरम् उभयत: पुत्रौ स्त:। (पितरम्/पितु:)
👍👍👍
Sanskrit Grammar Class 7
